Sporcu Rehabilitasyonu
Spor esnasında vücudun tamamının veya bir bölümünün normalden fazla bir kuvvetle karşılaşması sonucu dayanıklılık sınırları aşılabilir. Bu durum spor yaralanmaları denen sakatlıklara neden olur. Spor yaralanmaları sadece profesyonel sporcularda değil, sağlıklı kalmak için spor yapan kişilerde, sahne sanatçılarında ve diğer bazı meslek gruplarında da görülmektedir.
Sporcu Rehabilitasyonu Nedir?
Sporcu rehabilitasyonu sakatlanan kişilerin mümkün olan en kısa süre içinde, yaralanma öncesi performans düzeylerine ulaşmalarını sağlamak amacıyla uygulanan tedavi yöntemlerinin tümünü içeren bilim dalıdır.
Sporcu rehabilitasyonu, oldukça uzun süre alan ve ekip çalışmasını gerektiren bir tedavidir. Bu ekibin içinde hastalığın uzmanı olan doktor ve fizyoterapist tedavi başlangıcında anahtar rol üstlenir. İlave olarak sakatlanma tipine göre değişmekle birlikte branş uzmanları, tıbbi teknisyen, laborant, hemşire, masör / masöz, ortez – protez teknikerleri de bu ekibin içinde görev alabilir. Gerektiği durumlarda kişinin antrenörü de sürece dahil edilmelidir.
Sporcu Rehabilitasyonu Özellikleri Nelerdir?
Normal rehabilitasyonda uygulanan yöntem ve yaklaşımlarla, her zaman hızlı sonuçlar alınamayabilir. Sportif ortamın yarışmacı doğası gereği rehabilitasyonun daha agresif bir şekilde planlanması gerekebilir. Bu nedenle spora özgü fonksiyonel egzersizleri de içeren bireyselleştirilmiş program ile, klasik temelli rehabilitasyon programlarının birleştirilmesi önem arz etmektedir.
Yaralanmış bölgedeki fonksiyon ile kondisyon kayıplarının önlenmesi, azaltılması, sporcu rehabilitasyonu için önemli ilkelerden birisidir. Yapılan müdahaleler ile bireyin yaralanma öncesindeki aktivite seviyelerine dönmeleri sağlanmaya çalışılır.
Her yaralanma her sporcu ve spor dalı için farklı önemde olabilir. Medial epikondilit bir golf sporcusu için önemli iken, futbolcu için çok önem arz etmeyebilir. Bu nedenle her bir yaralanma o kişinin yapmış olduğu iş, spor göz önüne alınarak planlamalıdır. Tedavi protokolleri oluşturulurken, mutlaka bireysel farklılıklar göz önünde bulundurulmalıdır.
Sporcu rehabilitasyonunda yapılacak müdahaleler konuya hakim lider bir hekim kontrolünde olmalıdır
Hayatını bedensel aktivite ile kazanan ( profesyonel sporcu, tiyatrocu, bale ve dans sanatçıları vb. gibi) bir çok hassas meslek grupları bulunmaktadır. Bu kişilerde oluşabilecek herhangi bir fiziksel sakatlık mesleklerinden uzak kalmalarına neden olacak, maddi ve manevi kayıplarla sonuçlanacaktır. Dolayısıyla normal fizik tedavi ve rehabilitasyon hastasından farklı olarak, bu kişilerin en kısa sürede normal çalışma düzenlerine kavuşmaları büyük önem taşıyacaktır.
Sporcu rehabilitasyonunda yaralanmalara müdahale etme süresi de çok önemlidir. Sakatlığa yapılan acil müdahale ile işlev ve fonksiyon kayıplarında azalma gözlenirken, geç kalınması durumlarında ise geri dönme sürelerinde belirgin uzamalar olabilmektedir.
Sporcu Rehabilitasyonunda Neler Amaçlanır?
Sakatlanan sporcu veya profesyonel meslek sahibinin becerilerine tekrar kavuşabilmesi, hem sağlık hem de ekonomik boyutta birincil önemdedir. Tedaviden beklentiler;
- Ağrının giderilmesi ve inflamasyon‘un azaltılması (bu amaçla istirahat, soğuk uygulama, kompresyon, elevasyon ve stabilizasyon yöntemleri uygulanır),
- Kas kuvveti, dayanıklılığın yeniden kazanılması,
- Sakatlığa sonucu meydana gelen hareket kısıtlayıcı faktörlerin ortadan kaldırılması ve eklem hareket açıklığının normale döndürülmesi,
- Kaybedilen kondüsyonel özelliklerin geri kazanılması,
- Kişinin mesleğine özgü olan becerilerinde geri kazanımlar,
- Aerobik kapasite ve dayanıklılığın yeniden sağlanması.
Tüm bunların uygun zamanlarda, uygun tempoda ve doğru programlarla uygulanması ve geliştirilmesi rehabilitasyonun temel unsurlarındandır. Tam anlamıyla sahalara, sahnelere dönüş bu özelliklerin tamamlanması ile mümkün olacaktır.
Spor yaralanmalarının oluşmasında antrenman teknikleri ve sporda kullanılan ekipmanlarda önemli rol oynayabilir. Bu hususlar da dikkate alınmalıdır.