Riskli Bebek (Prematüre) Rehabilitasyonu
RİSKLİ BEBEK NE DEMEKTİR?
Gebelik döneminde, doğum anında ya da doğum sonrasında yaşanan problemler nedeniyle gelişim geriliği gösterebilecek bebeklere riskli bebek adı verilir. Riskli bebek grubuna genel olarak prematüre(erken doğan) bebekler, zamanında doğup düşük doğum ağırlığına sahip bebekler ve doğumdan sonra yeni doğan yoğun bakım ünitesinde bakılmaya ihtiyaç duyan bebekler dahil edilebilir.
Hangi bebeklere prematüre bebek denilmektedir?
Bebeğin 37 haftadan önce doğmuş olmasına prematüre bebek adı verilir. 34-36.hafta arası geç preterm, 32-33. Hafta arası orta preterm, 28-31.hafta arası çok preterm ve 28.hafta öncesi aşırı preterm olarak sınıflandırılır.
Düşük doğum ağırlığı ne demektir?
Doğum ağırlığının 2500 gramdan düşük olması düşük doğum ağırlığıdır. Bu ölçümün 1500 gramdan az olması çok düşük, 1000 gramdan az olması aşırı düşük doğum ağırlıklı bebekler olarak sınıflandırlır.
Riskli bebeklerde görülebilecek problemler nelerdir?
Yenidoğan döneminde, bebeğin oksijensiz kalmasına bağlı beyin etkilenimi (hipoksik iskemik ensefalopati),yenidoğan solunum güçlüğü(respiratuar distres), sarılık (hiperbiluribinemi), gözdeki damarlanmanın tam gelişmemesine bağlı göz problemleri(prematüre retinopatisi) görülebilir. Ayrıca prematüre bebeklerde %5-15 oranında serebral palsi gibi kalıcı nörolojik durumlar yaratan tablolar gelişebilir.
Riskli bebekler, motor, duyusal, kognitif ve sosyal gelişim basamaklarında gecikme açısından risk altındadır. Vücut kaslarında zayıflık, dönme, oturma, emekleme, yürüme gibi hareketlerin gecikmesi, erken dönemde emme-yutma becerilerinde eksiklik, ileri dönemde konuşmanın gecikmesi görülebilir. Riskli bebekler kendi kendini sakinleştirmede zorluk yaşayabilir, sıklıkla ağlayabilir, hareket etmekten kaçınabilir. Aşırı hareketlilik ya da çok fazla uyarana ihtiyaç duyma gibi duyusal problemleri olabilir.
Riskli bebekleri kim takip etmelidir?
Bebeklerin yukarıda belirttiğimiz tanımlamalara göre risk derecesi belirlenir ve bu dereceye göre, yenidoğan uzmanı, gelişimsel pediatri uzmanı, çocuk nörologu, özel eğitim uzmanı, ergoterapist, dil konuşma terapisti ve çocuk fizyoterapisti ekip içinde olabilir.
Riskli bebeklerin nöromotor gelişimi nasıl değerlendirilir?
Kurumumuzda, riskli bebeklerin nöromotor gelişimi, bebeklerin tipik gelişimini çok iyi bilen, bebeğin hareketlerini gözlemleyip analiz edebilen fizyoterapistler tarafından yapılır. Bebeklerin spontan hareketleri, pozisyon geçişleri (örneğin; sırt üstünden yüz üstüne dönme), hareket stratejileri (emekleme, popo üstü gitme, sürünme vb.), refleksleri, kas tonusu kapsamlı olarak incelenirse bebeğin tipik gelişimi veya tipik gelişimden sapmaları hakkında bilgi sahibi olunabilir. Bu değerlendirmelerin ışığında aileyle de fikir birliğine varılarak riskli bebeğin erken müdahale programına başlanır.
Erken müdahale programı ne demektir?
Erken müdahale programı, bebeğin mümkün olan en erken dönemde(mümkünse doğar doğmaz) başlayıp 24 aya kadar olan fizyoterapi yaklaşımlarını içerir. Çocuğun risk derecesine ve durumuna göre okul çağına kadar, nörolojik etkilenim varlığında daha da uzun süreler fizyoterapi programına devam edilebilir.
Fizyoterapi programlarında amaç; beynin kendini yenileme(plastisite) özelliğini kullanarak, tipik gelişim hareketlerinin kazanılması, çocuğun mümkün olan en bağımsız seviyeye ulaştırılmasıdır. Bu açıdan yaşamın ilk 2-3 yılı çok kıymetlidir çünkü beyin ve sinir gelişimi bu yıllarda çok hızlıdır dolayısıyla erken müdahale, tedavinin başarısını arttıracaktır.
Bebeklerde motor ve duyusal gelişimi desteklemek için dünya çapında en çok kullanılan yaklaşım bobath (nörogelişimsel) terapi konseptidir. Bobath konseptinde amaç; nörogelişimsel bozukluğu olan çocukların mümkün olan en üst seviyede fonksiyonelliğinin kazandırılmasıdır. Bu amaçla bobath terapistleri, bebek için özelleşmiş terapilerin yanı sıra, bebek için gerekli çevresel adaptasyonları sağlamak, bebek ile ailenin iletişimini artırmak, aileyi terapinin içine dahil etmek ve terapiyi tüm güne yaymayı öğretmek gibi hedefleri içeren bir müdahale programı oluştururlar. Bebek sürekli değerlendirilerek, ihtiyaçlarına göre bu program aralıklarla düzenlenir ve tedavinin etkinliği gözlenir.
Riskli bebeklerde değerlendirme ve erken müdahale programına nasıl ulaşabilirim?
Kurumumuzda olan bobath terapi ünitesinde riskli bebeklerde değerlendirme ve erken müdahale programı uygulanmaktadır. Riskli bebekler bobath terapi ünitesinde değerlendirilir ve bebeğe özel olan fizyoterapi programıyla gelişimleri desteklenir.