Parkinson Rehabilitasyonu

Parkinson hastalığı, beyin hücrelerinde kayıp ile seyreden bir beyin hastalığıdır. 65 yaş ve üzerinde %1-2 sıklıkla görülen ilerleyici nörolojik bir hastalıktır. Hastaların yaklaşık %60’da dinlenme halinde ortaya çıkan el parmaklarında, el ya da kolda, bazen de ayaklarda titreme, %30 kadar hastada da hareketlerde yavaşlama ve uzuv hareketlerinde tutukluk ortaya çıkar.

Hastalık genellikle sinsi başlar ve belirtiler yıllar içinde son derece yavaş ama giderek artan bir şekilde ilerler. 1800’lü yıllarda hastalığa “titrek felç” adı da verilmiştir.

Parkinson Hastalığı Nedir? 

Parkinson hastalığında beyindeki substantia nigra da denilen, derin yerleşimli yapılarda yer alan çekirdeklerde , sinirler arası iletiyi sağlayan dopamin adı verilen kimyasalı üreten sinir hücrelerinin hasara uğrayarak yıllar içinde sayılarının giderek azalması sonucu ortaya çıkar.

Bu hücrelerde yaklaşık %80 azalma oluştuğunda hastalığın belirtileri ortaya çıkmaya başlar. Görünüşte söz konusu hücrelerde hasara yol açan nedenler kesin olarak bilinmemekle birlikte, Parkinson hastalığında genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin rolü daha ön plana çıkmaktadır. 

Parkinson Hastalığının Belirtileri Nelerdir? 

Parkinson hastalarının büyük çoğunluğunda hasta ve ailesinin dikkatini çeken ilk belirti, heyecan ya da stresin tetiklediği gelip geçici olabilen, bir el parmağında veya elde ortaya çıkan dinlenme halindeyken gelen titremedir. Bazen hastanın yüzünde donuk bir ifade gelişebilir. Hastaların hemen tümünde belirtiler tek bir beden yarısında ortaya çıkar ve zamanla daha hafif olmak üzere karşı beden yarısında da kendini gösterebilir.

Parkinson, hareketlerin yavaşlaması, istirahat halinde ortaya çıkan kol ve bacaklarda titremeler, kaslarda katılık ve sertlik, duruş bozukluğu (öne eğilme) ile seyreden ilerleyici bir beyin hastalığıdır. Bu şikayetlerin yanı sıra diğer birçok sisteme ait ilave bulgularda görülebilir. Bazen de festinasyon denilen hızlı ama sonlandırılamayan formda bir yürüyüş ortaya çıkar. 

Bu belirtilerden en önemlisi hareketlerin yavaşlamasıdır. Bununla ilgili olarak hastanın yürümesi de etkilenir. Yürürken etkilenen tarafta kol daha az sallanmakta, küçük adımlarla daha yavaş yürüme görülmektedir. 

Aynı bulgular yüzde olduğunda, mimik hareketlerinin ve ifadelerin azaldığı donuk yüz görünümü ortaya çıkar. Titremeler özellikle hasta istirahat durumundayken en sık ellerde daha az oranlarda ise ayaklar, çene ve dudaklarda görülmektedir. Parkinson hastalığının çok önemli belirtisi olan titreme her hastada görülmeyebilir. 

Hastalık ilerledikçe vücut postüründe öne ve yanlara doğru eğilme ortaya çıkarabilir. Donma diye isimlendirilen harekete başlamada zorluk, unutkanlık, kabızlık, ürolojik belirtiler, uyku ve psikiyatrik bozukluklar ortaya çıkabilir. Uyku bozuklukları hastaların çoğunda görülür. 

Parkinson hastalığına benzer Parkinsonizm veya Parkinson sendromu adı verilen bir tablo vardır. Bunlar değişik nedenlere bağlı olarak ortaya çıktıkları için genellikle Parkinson tedavisinde kullanılan ilaçlara cevap alınamaz. 

Bunların bir kısmı Parkinson bulguları ile diğer sistem bulgularının birlikte olduğu Parkinson ve sendromları, ve ikincil (sekonder) parkinsonizm denen bir grup tablodur. Sekonder parkinsonizm; damar hastalıkları, enfeksiyonlar, tümörler, ilaçlar ve bazı toksik olaylara bağlı olabilir. Öncelikle bunların ayırıcı tanısı yapılmalı, tedavi planlanırken bu durumlar da göz önünde bulundurulmalıdır. 

Parkinson Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Hastalığın ilerleyişini tamamen durduracak tedavi yöntemi yoktur. Parkinson hastalığında öncelikli tedavi yöntemi, ilaçlarla yapılan tedavidir. İlaç ömür boyu kullanılmalıdır. Hastalığın ileri evrelerinde cerrahi ve infüzyon tedavileri ihtiyaca göre uygulanabilmektedir.

Parkinson hastalarında rehabilitasyon çok önemlidir. Bu hastalarda fiziksel egzersiz alışkanlığının kazandırılmasına dikkat edilmeli,hastalarda dik duruşu sağlayacak egzersizlere önem verilmelidir. Rehabilitasyonda diğer bir amaç ise kas iskelet ve kalp akciğer sistemlerine ait gelişebilecek komplikasyonların önlenmesine yönelik olmalıdır. Hastalarda özellikle postural duruş düşmeyi önleyeceğinden, dönerken geniş bir açıklıkla dönme öğretilmelidir. 

Parkinson hastalığının özelliklerine ve ihtiyaçlarına göre uygun bir rehabilitasyon programı hazırlanmalıdır. Bunlar arasında 

• Gevşeme egzersizleri, 
• Eklem hareket açıklığı egzersizleri ,
• Aerobik egzersizler,
• Solunum egzersizleri,
• Güçlendirme egzersizleri, 
• Denge ve koordinasyon egzersizleri ,
• İş ve uğraş terapisi ,
• Dans uygulamaları, 
• Yürüme egzersizleri,
• Engel aşma egzersizleri,
• Yerinde dönme egzersizleri,
• Dik duruş egzersizleri yaptırılmalıdır.

Gevşeme egzersizleri ile sertliklerde azalma sağlandıktan sonra , rehabilitasyon programında daha iyi ilerlemeler kaydedilecektir.

Bu hastalarda fizik aktivitedeki azalmanın önüne geçmek için fiziksel egzersizlerini yapma alışkanlığının kazandırılmasına özen gösterilmelidir. Hastalarda dik duruşu sağlayacak egzersizlere önem verilmelidir.