Fibromiyalji Sendromu (Kas Romatizması) ve Tedavisi

Fibromiyalji sendromu (FMS) yorgunluk, sabah tutukluğu, depresyon, uyku bozuklukları başta olmak üzere yaygın ağrıların eşlik ettiği, çeşitli somatik ve psişik semptomlarla seyreden bir hastalıktır.

Yaşam kalitesini olumsuz etkileyen fibromiyaljinin (FM) toplumda genel görülme sıklığı yaklaşık %1-2 civarında olup, kadınlarda 3 kat daha fazla görülmektedir. En çok 40-55 yaşlarında görülen FM, özellikle eğitim ve ekonomik seviyeleri ortalamanın üstünde olan kişilerde daha sık izlenmektedir.

Fibromiyalji Sendorumu Nedir?

Yumuşak doku romatizması olarak bilinen FMS, başlıca uyku bozuklukları, kaslarda yaygın ağrı ve hassasiyet, yorgunluk, halsizlik ve sabah tutukluğu ön planda olmak üzere bir dizi yakınmalar ile seyreden bir hastalıktır.

Fibromiyalji hastalarında kas ağrısı şikayetlerine sıklıkla depresyon ve uyku bozuklukları eşlik etmektedir. Yapılan çalışmalarda fibromiyaljili hastalarda, depresyonun eşlik etme olasılığı %20-80 iken, dinlendirici olmayan uyku (derinleşemeyen uyku) bozukluklarının eşlik etme oranları ise %75-90 olarak bulunmuştur.

Fibromiyalji Sendromunun Nedenleri Nelerdir?

Uzun zamandır tanınan bir sendrom olmakla birlikte, nedeni tam olarak bilinmemektedir.

Genetik faktörler; uzun yıllardır üzerinde durulmaktadır. Birinci derece yakınlarında FM görülen kişilerde, bu hastalığa yakalanma riski 8 kat daha yüksek bulunmuştur.
Çevresel faktörler; özellikle çocukluk yaşlarında yaşanan duygusal ve fiziksel travmaların FM için risk oluşturduğu bilinmektedir.
Psikolojik faktörler; FM ile psikolojik komponentler arasında yakın ilişki gözlenmektedir. Depresyon, anksiyete ve uyku bozukluğu olan kişilerde, FM görülme sıklığı çok daha yüksek oranlarda olmaktadır.
Travmalar; motorlu araç kazaları gibi büyük fiziksel travmalar nedenler arasında kabul görmektedir.
RA(romatoid artrit), AS(ankilozan spondilit) gibi romatizmal hastalıklar, FM’yi tetikleyen nedenler arasında gösterilmektedir.
Bazı virüslerin, Fibromiyaljiden sorumlu olabileceği ileri sürülmektedir
Eğitim ve ekonomik düzey; ortalamanın üstünde olan kişilerde daha sık görülmektedir.
Kişilik yapısı; mükemmelliyetçi ve işkolik bir yaşantı şekli olanlar, mesleki olarak mimarlar, gazeteciler ve finans sektörü çalışanlarında daha sık rastlanmaktadır. Özellikle işini sevmeyen ve mutsuz kişilerde de daha sık görülmektedir. Yüksek iş stresi tetikleyici olarak kabul edilmektedir.
Fiziksel aktivite; sedanter bir yaşantı süren, hareketsiz kişilerde daha sık görülmektedir.
Son yıllarda yapılan araştırmalarda, FM nedenleri arasında hormonal ve immünolojik faktörlerin ön planda olabileceği düşünülmektedir.

Fibromiyalji Sendromunun Belirtileri Nelerdir?

FMS’de en sık rastlanan şikayet kas ağrısıdır. Ağrılar genellikle boyun ve bel bölgesinde daha çok olmak üzere omuz, dirsek, diz ve ellerde fazlaca görülür. Vücudun bir tarafında duyulan ağrı, diğer tarafa nazaran daha az veya çok olabilir. Ağrı genellikle zonklama, dağılma veya yoğun bıçak batma tarzında kendini gösterebilir. Ağrı, bazı hastalarda süreklilik arz ederken, bazı hastalarda ise durulma ve alevlenmelerle seyredebilir. FMS’de ağrı başlıca belirti olsa da, hastalık kendini sıklıkla çoklu sistem şikayet ve belirtileriyle göstermektedir.

Genellikle kronikleşme eğilimi gösteren, sabahları ve günün ilerleyen saatlerinde görülen yorgunluk, sabahları yataktan yorgun kalkmak,
Uyku problemleri; uzun süren uykuya rağmen dinlenmemiş hissetme, yataktan kalkmada zorluk, dinlendirmeyen uyku,
Depresif ruh hali, kaygı, anksiyete, panik atak gibi psikolojik değişiklikler,
Odaklanmada zorluk, sersemlik hissi, dikkat dağınıklığı, konsantrasyon güçlüğü ve kaybı (beyin sisi), baş dönmesi, oryantasyon bozukluğu gibi bilişsel belirtiler,
Gerilim ve migren tipi baş ağrıları, diş, çene eklemi ve kulak bölgesindeki belirsiz ağrılar,
Işığa, sese, kokuya duyarlılık,
Belirsiz sindirim sistemi şikayetleri ,(mide bulantısı,midede ekşime, reflü, karında şişkinlik, ağrı, ishal, kabızlık, mide krampları vb.)
Sık idrara gitme, idrar yaparken ağrı hissetme, pelvik bölgede ağrı gibi idrar yollarıyla ilgili problemler,
Nefes almada zorlanma, kulaklarda çınlama, göğüs ağrısı ve çarpıntı gibi nospesifik belirtiler.

Fibromiyalji Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?

Teşhisi oldukça güç bir hastalıktır. Hastaların şikayetlerinin nonspesifik olması ve bu hastalığa özgü özel bir laboratuar testin olmaması teşhisi güçleştirmektedir. Bu nedenle tanı koymak için ayrıntılı anamnez ile hastalık belirtileri iyi irdelenmeli, iyi bir fizik muayene yapılmalıdır. Laboratuvarda yapılacak testler, özellikle ayırıcı teşhis için bize yol gösterecektir.

Fibromiyalji Sendromu Tedavisi Nasıl Olmalıdır?

FMS’da ağrılara neden olan ve fibrozit adı verilen kas düğümleri, fizik tedavi yoluyla düzelebilmektedir. Stresten arındırılmış düzenli bir yaşam, dengeli ve düzenli antiinflamatuar bir beslenme modeli, düzenli ve kaliteli bir uyku ile egzersiz uygulamaları tedavinin temelini oluşturacaktır. Genel olarak ;

Egzersiz; tedavinin en önemli ayağını oluşturmaktadır. Özellikle düşük yoğunluklu aerobik egzersizlerin, haftada en az üç kez tekrarlanacak şekilde uygulanmasıyla olumlu sonuçlar alınmaktadır. Özellikle yüzme, açık havada yapılan tempolu yürüyüşler, bisiklete binme ve su içinde yapılan sporlar tercih edilecek alanlar olmalıdır.
Fizik tedavi; özellikle adalelere yönelik olarak uygulandığında oldukça olumlu sonuçlar vermektedir. Fizik tedavide amaç, ağrı ve yorgunluktan yakınan, fiziksel ve sosyal yaşamı etkilenmiş kişinin, sıkıntılarını azaltmaya yönelik olarak hazırlanmalıdır.
Fizik tedaviye eşlik edecek şekilde aerobik dans, germe ve gevşeme egzersizleri, pilates, yoga, yüzme, jimnastik, bisiklet, binicilik gibi aktivitelerin de oldukça faydaları görülmektedir.
Kişinin psişik durumunun (moral motivasyonunun ) olabildiğince yüksek olmasına dikkat edilmelidir. Arkadaş, aile ve sosyal ilişkilerin gerilimden uzak, huzur verici olacak şekilde yürütülmesine özen gösterilmelidir. Kişi çevresinde daha çok neşeli insan bulundurmalı, gerek olursa psikiyatrik destek alınmalı ve buna uygun ilaçlar kullanılmalıdır.
Fizyoterapi olarak fibrozitlerin açılıp, ağrıların azaltılması amacıyla sıcak uygulamalar, elektrik stimülasyonları, kaplıca, masaj tedavileri gibi yöntemler denenmelidir. Uzun süreli oturma, ayakta durma, stres ve gerginliklerden uzak durulmalıdır.
Uyku ve dinlenmenin çok önemli olduğu bu hastalıkta uyku hijyenine dikkat edilmeli, uykudan önce çay, kahve, alkol vb. gibi içecekler kullanılmamalı, dinlenmiş olarak kalkacak şekilde uyku alınmalıdır.
Mümkün olduğu kadar hazır ve işlenmiş gıdalar ile şeker ve undan uzak durulmalı ve lifli gıdalarla beslenmeye özen gösterilmelidir.
Nöralterapi, proloterapi, manipülasyon, ozon tedavisi ve bölgesel enjeksiyonlar denenebilir.
Gerek görüldüğünde hekimin önerdiği ağrı kesiciler, kas gevşeticiler ve psikiyatrik ilaçlar (antidepresanlar gibi) kullanılabilir. Ancak, bu ilaçların uzun süre kullanımının oluşturacağı yan etkiler, göz ardı edilmemelidir.