Bel Fıtığı ve Tedavisi
Bel Fıtığı Nedir?
Omurga, omur adı verilen ve birbiri üstüne binen kemik yapılardan oluşur. Disk ise bağ dokusundan oluşan ve iki omur arasında yastık görevi yapan bir yapıdır. Diskin dış tabakası serttir ve kabuk (anulus fibrosus) adını alır. Merkezi ise jel kıvamındadır ve çekirdek (nucleus pulposus) adı verilir. Yaşlanma ile birlikte diskin merkezi su kaybeder ve yastık görevini yitirir. Bu durum diskin merkezinin dış tabakadan fırlamasına ve fıtıklaşmasına neden olur. Çoğu bel fıtığı L4-L5 (bel 4.üncü ve 5.inci omur), ile L5-S1( bel 5.inci ve leğen 1.inci omur) omurları arasındaki disklerde meydana gelir.
Fıtıklaşan disk sinire bası yaparak ağrı, uyuşukluk ve bacaklarda siyatik denen güçsüzlüğe neden olur. Siyatik 30 – 50 yaş arasında daha sık görülür ve sıklığı %1-2’dir.
Bel Fıtığı Neden Olur?
Bel fıtığı genellikle orta yaşlarda görülse de her yaşta ortaya çıkabilir. Görülme sıklığı erkek ve kadınlarda fark gözetmez.
- Aşırı kilolu olmak bel fıtığı nedenidir. Vücudumuzun ağırlığını omurgamız taşıdığı için, aşırı kilo diskte baskı oluşturur. Bunun sonucu olarak da kemik yapılarda ve diskte yıpranmalar ve şekil bozuklukları meydana gelebilir.
- Günlük yaşantımızda yaptığımız itme, çekme gibi hareketler ve ağır kaldırmalar yanlış uygulandığında bel fıtığına yol açabilir. Özellikle ağırlık kaldırma esnasında eğilme ile birlikte rotasyon (belin döndürülmesi) uygulanması büyük risk oluşturmaktadır.
- Ağır fiziksel aktivite ve ağır kaldırma gerektiren bazı iş kollarında, araba, otobüs, kamyon kullanmak gibi vücudu sürekli vibrasyona maruz bırakan bazı mesleklerde, uzun süre ayakta durma veya oturma gerektiren durumlarda bel fıtığı gelişme riski yüksektir.
- Futbol, halter, kürek ve güreş gibi spor dallarıyla uğraşan sporcularda da bel fıtığı riski ve sıklığı artmaktadır.
- Yaşın ilerlemesiyle birlikte diskleri besleyen damarlar ve diskteki su miktarı azalmaktadır. Bunun sonucu olarak yeterince beslenemeyen disk küçülmektedir. Bu durum ise bel fıtığına yatkınlığı artırmaktadır.
- Tüm bunların yanında kalıtsal nedenler de bel fıtığından sorumlu tutulmaktadır.
Bel Fıtığının Belirtileri Nelerdir?
- En sık belirtisi belde ve bacakta olan ağrıdır. Yanısıra,
- Ayaklarda uyuşma ve karıncalanma,
- Hareket kabiliyetinin kısıtlanması,
- Yürümede ve oturmada güçlük,
- Yürürken topallama, görülebilir.
Bu belirtilerin dışında ilerlemiş bel fıtıklarında bacaklarda felç, cinsel bozukluklar, idrar ve dışkı yaparken zorlanma ya da idrarını tutamama gibi şikayetler de ortaya çıkabilir.
Bel Fıtığının Tedavisi
Bel fıtığı tedavisi fıtıklaşma sonucu bacağa giden sinirlerde meydana gelen basının derecesine bağlı olarak değişebilmektedir. Eğer sadece bel ve bacak ağrısı mevcut ve herhangi bir uyuşukluk, güç kaybı, hareket kısıtlılığı yoksa, bel fıtığı başlangıç aşamasında demektir. Bu durumda kas gevşetici ve ağrı kesici ilaçlarla birlikte yatak istirahati önerilir. Yatak istirahati uzun süreli olmamalıdır. Egzersizler ise genelde bele yük bindirmeyecek tarzda olmalıdır.
Bunların haricinde ultrason, elektrik uyarı, sıcak ve soğuk uygulama ve masaj gibi tedaviler ile kas spazmı çözülmeye çalışılır. Bazen bel korsesi kullanımı da önerilebilir. Yapılacak manüplasyonlar fıtığı daha da kötüleştirebileceği için önerilmez.
İlk zamanlarda yumuşak germe egzersizleri ve duruş değişiklikleri önerilir. Ağrı azaldıkça esneklik ve kuvvet sağlamak için daha kapsamlı, zor egzersizlere geçilir. Bu egzersizler evde de uygulanmalı ve ilerisi için hastanın yaşam biçimi haline gelmelidir.
Akut dönemdeki dayanılması güç ağrılarda hassas noktalara lokal anestezik veya stroid enjeksiyonları uygulanabilir. Yine ciddi ağrılarda epidural enjeksiyon ya da spinal brokajlar gerekebilir.
Uygulanan tıbbi tedavi ve fizik tedaviye rağmen ağrılar hala devam ediyorsa, bacaklarda güç kaybı ve incelme mevcutsa, hastalar idrarını yapamıyorsa veya kaçırıyorsa, bunlar bel fıtığının ileri safhada olduğunu düşündüren bulgulardandır ve cerrahi konsültasyon gerektirir.