Siyatik / Siyatalji ve Tedavisi
Vücuttaki en uzun ve kalın sinir olan siyatik sinirinin tıbbi ismi Nervus Ischiadicus’tur. Bel kemiğinin alt kısmından başlayarak ayağa kadar uzanır. Belin son omurları olan L4 ve L5’den (bel omuru 4 ve 5) çıkarak belin alt kısmındaki S1, S2, S3 (kuyruk sokumu 1, 2, 3) omurlarından da sinir kökleri alarak genel yapısını oluşturur. Daha sonra leğen kemiğinin içindeki delikli bölgeden geçerek uyluğa ulaşır. Uyluğun arka kısmından seyrederek aşağıya doğru inen siyatik sinir, diz ekleminin arka tarafında dallara ayrılarak ayağa kadar ulaşır. Bu uzun yolu kat eden siyatik sinir, hem hareket hem de duyu liflerini taşır.
Siyatik Neden Olur?
Siyatik, sıklıkla fıtıklaşan bir disk nedeni ile oluşsa da, pek çok farklı nedenlerden dolayı meydana gelebilir. Siyatik sinir bel bölgesinde, kalça kasları arasında ve diz ekleminin arka bölümünde olmak üzere üç farklı bölgede sıkışabilir veya travmaya maruz kalabilir. Bunun sonucu olarak da belirtiler değişiklik gösterebilir. Nedenleri arasında;
- Hareketsizlik;
- Ağır kaldırmak; meslek olarak yük kaldırma zorunluluğu olanlar veya bu işi spor olarak yapanlarda siyatalji daha sık görülür.
- Obezite; omurgaya aşırı yükün binmesine neden olur.
- Diyabet; özellikle periferik sinir hasarı oluşturarak neden olabilir.
- İleri yaş; özellikle kas, kemik ve kemik çevresindeki dokuların zayıflamasına bağlı olarak gelişebilir.
- Travma ve gebelik.
Siyatik Belirtileri Nelerdir?
Ağrı en önemli ve belirgin şikayettir. Siyatik sinirinin köken aldığı bel bölgesinden başlayan ağrı kalçaya, uyluğun arka kısmına, oradan da bacak ve ayağa kadar uzanabilir. Hareket ile artan bu ağrıya his ve güç kaybı da eşlik edebilir.
Siyatik ağrısının şiddeti bazen kişinin hareketlerini sınırlayabilir. Vücudun üst kısmını eğmek zorlaşabilir ya da dönme hareketleri sınırlanabilir. Sıklıkla kişi dik duramaz veya bir yana doğru eğilir. Ayakların ve ayak parmaklarının alt taraflarnda da ağrı, uyuşma, karıncalanma ve iğne batmasına benzer bir his de duyulabilir.
Siyatik Tanısı Nasıl Konur?
Hastanın hekime anlatacağı hikaye teşhis için çok önemlidir. Çünkü bu ağrının tarifi hemen hemen tanısal değer taşımaktadır. Çoğunlukla kalçadan topuğa kadar uyuşma, ağrı ya da karıncalanma hissi varlığı siyatik tanısında önemlidir. Hekimin yapacağı fizik muayene esnasında uygulayacağı germe , gevşeme hareketleri tanıya çok yardımcı olacaktır. Yine refleksler ile birlikte, hareket ve duyu kaybı olup olmadığının kontrol edilmesi de tanı için çok değerlidir.
Gerek duyulduğu durumlar MR, BT gibi ileri radyolojik tetkiklerle ayırıcı tanıya gidilmelidir.
Siyatik Nasıl Tedavi Edilir?
Kişinin yaşam kalitesini oldukça düşüren siyatiğin önlenmesi için uygulanması gereken en önemli tedavi yöntemlerinden birisi sırt ve bel kaslarının güçlü tutulmasıdır. İyi bir duruşa sahip olmak, ayrıca yanlış oturma pozisyonlarından kaçınmak, sırt, bel ve kolları otururken desteklemek siyatikten korunmak için alınacak önlemler arasında yer almaktadır. Uzun süre ayakta durmaktan, hareketsiz kalmaktan ve ağır kaldırmaktan kaçınmak da siyatik oluşumunu engelleyebilir.
Siyatik ağrısının şiddetinde kişiden kişiye farklılıklar gözlenebilir. Ağrı tedavisi, bu durum göz önünde bulundurularak planlanmalıdır. Bazı olgularda kas gevşetici ve ağrı kesici ilaçlar yeterli olacakken, ileri vakalarda epidural steroid enjeksiyonu gibi tedavi yöntemleri kullanılmalıdır. Siyatalji tedavisinde fizik tedavi yöntemlerinin yeri çok önemlidir. Nadir de olsa bazı olgularda cerrahi yöntemler tercih nedeni olabilmektedir.